ფსორიაზი: მიზეზები, სიმპტომები და ვიტამინი, რომლის ნაკლებობაც იწვევს მას!
ფსორიაზი არის ქრონიკული არაინფექციური დაავადება, რომელიც აზიანებს კანს. ის დერმატოზის ერთ-ერთი მთავარი სახეობაა, გადის პერიოდული გამწვავებებითა და რემისიებით. ფსორიაზი ჩვეულებრივ იწვევს კანის ზედმეტად გამომშრალ, წითელ, აწეულ ლაქებს. თუმცა, ზოგიერთ ფსორიაზით დაავადებულს არ აღენიშნება კანის რაიმე ხილული დაზიანება. ფსორიაზით გამოწვეულ ლაქებს ნადები ეწოდება. ეს ლაქები თავისი ბუნებით არის ქრონიკული ანთების და კანის ლიმფოციტების, მაკროფაგების და კერატინოციტების გადაჭარბებული პროლიფერაციის ადგილები, აგრეთვე კანის ქვედა ფენაში ახალი მცირე კაპილარების გადაჭარბებული ფორმირება. უფრო ხშირად ფსორიაზი ვლინდება 15-25 წლის ადამიანებში, რაც აიხსნება პუბერტატის და ორგანიზმის ჰორმონალური ფორმირების პროცესით.
რა იწვევს ფსორიაზს?
ფსორიაზის გამომწვევი მიზეზები ამჟამად ბოლომდე არ არის გასაგები. ამ დროისთვის არსებობს ორი ძირითადი ჰიპოთეზა იმ პროცესის ბუნებასთან დაკავშირებით, რომელიც იწვევს ამ დაავადების განვითარებას.
პირველი ჰიპოთეზის მიხედვით, ფსორიაზი არის კანის პირველადი დაავადება, რომლის დროსაც ირღვევა კანის უჯრედების ნორმალური მომწიფება და დიფერენციაცია და ხდება ამ უჯრედების ჭარბი ზრდა და გამრავლება. ამავდროულად, ფსორიაზის პრობლემას ამ ჰიპოთეზის მომხრეები ეპიდერმისისა და მისი კერატინოციტების ფუნქციის დარღვევად აღიქვამენ.
T-ლიმფოციტების და მაკროფაგების აუტოიმუნური აგრესია კანის უჯრედების მიმართ, მათი შეჭრა კანის სისქეში და კანში გადაჭარბებული პროლიფერაცია განიხილება, როგორც მეორეხარისხოვანი, როგორც სხეულის პასუხი "არასწორი", გაუაზრებელი, პათოლოგიურად შეცვლილი კერატინოციტების გადაჭარბებულ გამრავლებაზე. ამ ჰიპოთეზას ამყარებს დადებითი ეფექტის არსებობა ფსორიაზის სამკურნალოდ წამლებით, რომლებიც აფერხებენ კერატინოციტების გამრავლებას და/ან იწვევს მათ დაჩქარებულ მომწიფებას და დიფერენციაციას და, ამავე დროს, არ გააჩნიათ ან ფლობენ უმნიშვნელო სისტემურ იმუნომოდულატორულ თვისებებს - რეტინოიდები (A ვიტამინის სინთეზური ანალოგები), ვიტამინი D და განსაკუთრებით მისი აქტიური ფორმა, ფუმარის მჟავას ეთერები.
მეორე ჰიპოთეზა ვარაუდობს, რომ ფსორიაზი არის იმუნური შუამავლობით გამოწვეული, იმუნოპათოლოგიური ან აუტოიმუნური დაავადება, რომლის დროსაც კანის უჯრედების გადაჭარბებული ზრდა და გამრავლება და, უპირველეს ყოვლისა, კერატინოციტები მეორეხარისხოვანია სხვადასხვა ანთებითი ფაქტორების მიმართ, რომლებიც წარმოიქმნება იმუნური სისტემის და/ან უჯრედების მიერ და აუტოიმუნური უჯრედები აზიანებენ კანს, რაც იწვევს მეორად რეგენერაციულ რეაქციას.
იმის გამო, რომ კანის მკვდარი უჯრედები ასე სწრაფად არ სცილდება, ისინი გროვდება ფსორიაზის დამახასიათებელ ლაქებში. ეს მდგომარეობა სერიოზულად აისახება ამით დაავადებულთა ყოველდღიურ ცხოვრებაზე.
ფსორიაზის მქონე ადამიანებისთვის ძალზე მნიშვნელოვანია D ვიტამინის დონის შემოწმება და დონის შენარჩუნება 50-70 ნგ/მლ-ს შორის მთელი წლის განმავლობაში. ვიტამინი D მოქმედებს როგორც ძლიერი იმუნური მოდულატორი, ამიტომ ის ფაქტი, რომ ის მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ფსორიაზის პროფილაქტიკაში, გასაკვირი არ არის.
ერთ-ერთი კვლევის მიხედვით, „D ვიტამინს შეიძლება ჰქონდეს მნიშვნელოვანი იმუნომოდულატორული ეფექტი ფსორიაზის დროს“, მაგრამ პაციენტების 80%-მდე ზამთარში და 50%-ს ზაფხულში ჰქონდა D ვიტამინის დეფიციტი.
ითვლება, რომ D ვიტამინი გავლენას ახდენს ფსორიაზზე რამდენიმე დონეზე, მათ შორის კანის უჯრედების ზრდის რეგულირებას და T ლიმფოციტების იმუნურ ფუნქციას. გარდა ამისა, ის აფერხებს ტოქსიკურ T უჯრედებს, რომლებიც შემდეგ ხელს უწყობს კანის უჯრედების ზრდის რეგულირებას.
ფსორიაზის საუკეთესო მკურნალობა არის მზის სხივების ზემოქმედება D ვიტამინის დონის გასაზრდელად. ჯერ კიდევ 2004 წელს დოქტორმა მაიკლ ჰოლიკმა გამოსცა წიგნი, რომელშიც მან მოუწოდა მკითხველს მეტი დრო გაეტარებინათ მზეზე.
იმ დროს ის იყო დერმატოლოგიის პროფესორი, რომელიც ფსორიაზის მკურნალობაზე იყო ორიენტირებული.
„შედეგად, მე ვიყავი დერმატოლოგიურ განყოფილებაში და ვაგრძელებდი ფსორიაზის მკურნალობას. მაგრამ როგორც კი დავიწყე D ვიტამინისადმი მგრძნობიარე მზის ზემოქმედების რეკომენდაცია, დერმატოლოგიის ამერიკული აკადემიის გზავნილის საწინააღმდეგოდ, 2004 წელს მთხოვეს პენსიაზე გასვლა, როგორც დერმატოლოგიის პროფესორი...
დერმატოლოგიის ამერიკული აკადემია კვლავ გვირჩევს: არასოდეს არ მოხვდეთ მზის პირდაპირ სხივებზე.
D ვიტამინის დაბალი დონე ასოცირდება პარკინსონის დაავადებასთან. ფსორიაზის მქონე ადამიანებს აქვთ პარკინსონის დაავადების გაზრდილი რისკი D ვიტამინის დეფიციტის გამო.
